رباعیات خیام

آهنگساز : فریدون شهبازیان
شعر خوانی و انتخاب اشعار : احمد شاملو
آواز : محمدرضا شجریان
ناشر : کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان / موسسه فرهنگی هنری ماهور

                    معرفی و نقد:بهراد توکلی

معرفی 33 آلبوم برتر پس از انقلاب (رباعیات خیام)

بهراد توکلی: رباعیات خیام از جمله آثار برجسته ای است که در سالهای اولیه پس از انقلاب توانست به دلیل همکاری مشترک سه تن از برجسته ترین هنرمندان معاصر یعنی زنده یاد احمد شاملو ، محمدرضا شجریان و فریدون شهبازیان و نیز محتوی ویزه اشعار حکیم عمر خیام از اقبال عمومی گسترده ای برخوردار شود در مورد آواز استاد محمدرضا شجریان تا کنون بسیار نوشته و به مناسبت دیگر آلبوم های این یگانه آواز ایرانزمین باز هم خواهیم نوشت شجریان در سالهای پایانی دهه پنجاه تا سالهای پایانی  دهه شصت هم در اوج توانمندی و پختگی قرار داشت و هم با هنرمندان طراز اول همکاری می کرد و این باعث شده تا اکثر آثار بی مانند او در این بازه زمانی خلق گردند در این اثر نیز شاهد اجرای پرتوان و کم نظیر او بر اشعار خیام در دستگاه ماهور و آواز اصفهان هستیم طرح کلی اهنگسازی اثر به آلبوم های دوگانه میعاد ساخته فریدون شهبازیان باز می گردد شهبازیان در این دو اثر و در پی ان در اثر رباعیات خیام به ارکستراسیون بسیار فنی و متشخص دست یافته که سخن از این اثر بدون اشاره به آن خالی از لطف است اگر چه در سالهای پایانی حکومت پهلوی و بس از انقلاب هنرمندان دیگری نظیر استاد فرهاد فخرالدینی و کامبیز روشن روان نیز در حوزه تلفیق سازهای ایرانی با ارکستر سمفونیک تلاش های بسیار داشته  و آثار ارزشمندی را نیز خلق کرده اند اما تمبر صوتی شهبازیان بسیار منحصر به فرد است و در واقع می توان گفت شهبازیان در این نوع ارکستراسیون به امضا شخصی خود دست یافته است شناخت او از موسیقی ایرانی در حوزه ملودی و ریتم و نیز بهره گیری از تمام ظرفیت های ارکستر و رنگ امیزی متنوع صوتی او در آثارش (هر چند در برخی لحظه ها به رمانتیسمی غلیظ که با فضای کلاسیک موسیقی دستگاهی در تقابل است نزدیک می شود) از ویزگی های منحصر به فرد اوست و صد افسوس که شهبازیان در سال های دهه 70 در حالی که می توانست با امتداد این مسیر نقشی تعیین کننده تر در موسیقی ایران ایفا نماید به اهتمام به تولید آثار موسیقی پاپ پرداخت و جامعه موسیقی را از شنیدن اثار بیشتری نظیر رباعیات خیام محروم ساخت . اما در اینجا لازم می دانم به بهانه معرفی این اثر اندکی و در حد بضاعت به بررسی نقش پر اهمیت شاملوی بزرگ در حوزه اندیشه و ادبیات و نیز آثار شنیداری او بپردازم. شعر خانی شاعران برجسته معاصر نظیر شاملو و اخوان به صورت آلبوم های شنیداری بخش مهمی از آثار موسیقی و شعر روزگار ما را تشکیل می دهد و بی گمان شاملو در این راستا بی بدیل است. شاملو متفکر و شاعر برجسته و پرتلاش زمانه ماست سخن گفتن از او در این نوشتار محدود بسیار دشوار است و تنها شاید بتوان قطره ای از دریای زلال و بی کران هنر و اندیشه او را چشید . آثار شنیداری شاملو که هنوز نیز در حال انتشار است از جمله اشعار خود او و نیز شعرای کهن و نوگرای ادبیات ایران و نیز ترجمه اشعار ادبیات جهان  گنجینه ای شنیداری را شکل داده که برای نسل ما و نسل های آتی بی گمان از جمله درخشان ترین آثار شنیداری به شمار می رود آثاری که با موسیقی بزرگانی چون مرتضی حنانه ، فریدون شهبازیان ، فرهاد فخرالدینی ، بابک بیات و دیگر بزرگان آراسته شده است  . شاید به جرات بتوان شاملو را به عنوان پر اثر ترین هنرمند معاصر قلمداد کرد شاعری که در سراسر آثارش از  اولین تا آخرین آنچه به وضوح در جای جای ان به وضوح به چشم می آید  شاه بیت شعر زندگی اوست : " آزادی" ! نگاه فرا ناسیونالیستی او به انسان ، به عنوان محور هستی شالوده تفکر او را شکل می دهد و تحقق مرتبت انسانی را جز در سایه آزادی میسر نمی داند آزادی از قیودی که اندیشه و حیات ادمی را در حصار خود زندانی می کند شاملو در فضائی که روشنفکری ایسم زده آن دوران آزادی را با نگاه های طبقاتی و یا ایدئولوژیک در زندانی خوش رنگ و لعاب نفی ای خود محصور می کرد ، با چشم ها ز حیلت صبح های نا بجای بارها و بارها هشدار داد و سخن گفت این نگاه او در انتخاب ها و ترجمه درخشان او به چشم می خورد از مقدمه درخشان ترجمه او بر کتاب "مرگ کسب و کار من است " نوشته روبر مرل در نفی نظام های توتالیتر (تمامیت خواه) گرفته تا ترجمه درخشان او از اشعار یاکووس کامپانل لیس شاعر یونانی خصوصا در مجموعه "مرثیه های ماوتهاوزن" (دختران آشویتس) که نگاه او را به انسان به دور از نژاد و مذهب و جغرافیا به بهانه های مختلف تاریخی و اجتماعی نشان می دهد نفی سلطه و ستم و نگاه به آرمان آزادی او را بدون شک زیبنده لقب جاوید " شاملو ، شاعر بزرگ آزادی " ساخته است . عشق و علاقه شاملو در کنار نگاه نقادانه او به ادبیات ایران و جهان از او مجموعه ای بی بدیل و چند وجهی  بوجود آورده شاملو همانگونه که اشاره شد سرمنشا تولید آثار شنیداری بسیاری  در تاریخ معاصر شده است که در اینجا این نوشتار را با اشاره به برخی از انها به پایان می بریم : " کاشفان فروتن شوکران" (شعر و صدای احمد شاملو با موسیقی فریدون شهبازیان) " نیما " ( شعر های نیما یوشیج با موسیقی فرهاد فخرالدینی) "اشعار حافظ و مولانا " (دو آلبوم مستقل با موسیقی فرهاد فخرالدینی) "رباعیات خیام" ، "لورکا" و  ده ها اثر دیگر .

 یاد و خاطره و اندیشه او جاوید باد

منبع: روزنامه هفت صبح مورخ 8/8/90

یادگار دوست

آهنگساز : کامبیز روشن روان

خواننده :شهرام ناظری

               معرفی و نقد: بهراد توکلی

معرفی 33 آلبوم برتر پس از انقلاب (یادگار دوست)

بهراد توکلی: یادگار دوست اثری از کامبیز روشن روان آهنگساز برجسته ایرانی بر رباعی های مولانا ساخته شده است به لحاظ بافت یادگار دوست تکراری است از اثر "رباعیات خیام" ساخته فریدون شهبازیان با صدای محمدرضا شجریان و شعر خوانی زنده یاد احمد شاملو. بافت اثر با بستر موسیقائی ارکسترال شکل می گیرد که گوینده اشعار(عبداله آقازاده) اشعار مولانا را دکلمه می کند و در میان این روند قطعاتی ساخته شده  در دستگاه ماهور توسط شهرام ناظری و به همراهی ارکستر به صورت آواز و یا ضربی خوانی ، خوانده می شود.اثر یادگار دوست به لحاظ زیبائی ملودی ها و اشعار عاشقانه مولانا و نیز اجرای درخشان ارکستر و نیز شهرام ناظری در سالهای میانی دهه شصت توانست طیف وسیعی از مخاطبان را به خود جذب نماید . خستگی جامعه از رویه های شعار زده که در تمام حوزه ها از جمله هنر رواج یافته بود نیز نگاه دیگری به موسیقی ایجاب می کرد و یادگار دوست در این بستر توانست به اثری تاثیرگذار و ماندگار بدل شود. اجرای موسیقی ایرانی با ارکستر سازهای غربی سابقه چندانی در ایران ندارد ورود سازهای غربی به ایران به دوران حکومت ناصرالدین شاه قاجار بر می گردد اما حضور جدی این نوع ارکستر در موسیقی ایران به دوران وزیری باز می گردد. از جمله مهمترین مشکلات به کار گیری ارکستر در موسیقی دستگاهی سوای بیگانگی تمبر صوتی آن با ذائقه شنیداری ایرانیان (خصوصا در دهه های اول این حضور) به چگونگی برخورد چند صدائی که ضرورت ساختاری ارکستر سازهای غربی است با موسیقی دستگاهی باز می گردد که در اینجا به جهت تعدد فعالیت های صورت پذیرفته در این حوزه شایسته است که به بهانه معرفی این آلبوم کمی به آن بپردازیم. اساس موسیقی پلی فونیک (چند صدائی ) اروپا بر پیوند آکورد هائی با حداقل سه صدای همزمان با یکدیگر شکل گرفته است به عبارت ساده تر در فرم کلاسیک موسیقی اروپائی هر نت با حداقل دو نت دیگر به طور رایج با فاصله های سوم و پنجم از نت پایه (هارمونی فرد) و یا چهارم و ششم (هارمونی زوج) همزمان همراهی می شود و نوع وصل این فواصل به فواصل آکورد نت دیگر علم هارمونی را در موسیقی غربی پایه ریزی کرده است این نوع نگاه در ورود به حوزه موسیقی دستگاهی با سه  چالش فنی رو به رو بوده و هست :  اول آنکه کستره گوشه های موسیقی دستگاهی (به استثنا محدوده درآمدی و معدودی گوشه های دیگر ) به یک فاصله پنجم نمی رسد تا بخواهد آکورد بر آن استوار شود به عنوان مثال در گوشه مویه سه گاه از یک فاصله سوم که از مبدا آن فراتر رویم به گوشه های قرچه و رضوی شور وارد شده و از فضای  مویه خارج می شویم از سوی دیگر در محدوده پائینی گوشه های نیز همین موضوع صدق می کند . دوم آنکه درجات گوشه ها به لحاظ تاکید و نقش دینامیکی با یکدیگر تفاوت داشته و مانند موسیقی غربی از شرایط نسبتا یکسانی بهره نمی برند و سوار کردن آکورد ها بر درجات آنها این انتظام را به هم میریزد و سوم موضوع ربع پرده هاست که در نظام فواصل موسیقی غربی و به تبع در سازهای این موسیقی تعریف نشده است. اگر به تاریخ موسیقی چند صدائی در ایران نگاهی بیندازیم می بینیم که برای چالش اول آهنگسازان عملا فقط در حوزه های درآمدی با موسیقی دستگاه برخورد کرده اند(با ایجاد بافت کنترپوانتیک) برای چالش دوم هنوز به راهکار مشخصی دست نیافته و برای چالش سوم بجای نواختن ربع پرده ها از نیم پرده استفاده کرده و اجرای ربع پرده ها را به سازهای ایرانی سپرده اند که در این نوع تلفیق نقش ارکستر عملا به بستر سازی ساده ای تقلیل یافته که در اثر یادگار دوست به خوبی مشهود است در حوزه درآمد ماهور و خاوران و نیز سوز و گداز اصفهان نقش ارکستر بسیار پررنگ است ولی در گوشه های داد و راک ها این نقش به طرز چشمگیری کاهش می یابد این خود به بافت کلی اثر لطمه زده است اگر چه روشن روان با  به کار گیری هوشمندانه سازهای  ایرانی توانسته تا حد بسیاری بر این نقیصه فائق آید اما باز چنین ضعفی در جایجای اثر خودنمائی می کند در اینجا باز باید تاکید کرد که این نقیصه ساختاری به اساس این نوع موسیقی باز می گردد نه به آهنگساز موضوع دیگری که در یادگار دوست قابل توجه است اجرای پرتوان شهرام ناظری در اثر است سالهای میانی دهه شصت سالهای اوج توانمندی ناظری است آلبوم های گل صدبرگ ، یادگار دوست ، آتشی در نیستان گواهی از این ادعاست در آن سالها ناظری با توانائی و تجربه مناسبی به فرمی در آواز خوانی دست یافته بود که مختص خودش بود تحریر ها را به ابتدا و انتهای شعر می راند و این خود هم به بیان روان تر شعر کمک می کرد هم نقش و تحرک تحریر ها را بهتر به نمایش می گذاشت جای تاسف است که در سالهای بعد ناظری این شیوه را که می توانست هم به آواز او تشخص بخشد و هم در حوزه موسیقی رسمی دستگاهی پذیرفته شود را دنبال نکرد و به شیوه هائی روی آورد که تمام ساختارهای مبتنی بر زیبائی شناسی فرهنگی موسیقی ایران را می گسست و تنها تب موسوم به ابداع و نوآوری را فرومی نشاند تبی که بسیاری از هنرمندان موسیقی را از مسیر کلاسیک موسیقی ایران به بیرون راند و راه جدیدی را هم نگشود و تنها باعث شد تا که هنرمند در خودش به پایان برسد . بحث در این حوزه را به بررسی آلبوم های جدیدتر ناظری واگذار می کنم . این آلبوم  یادگاری ارزشمند از دورانی در موسیقی ایران بود که همه چیز آوای دوست را تداعی می کرد و امروزاز آن  تنها درد دوری بر جای مانده است ..

از دوست  به یادگار دردی دارم
کان درد به صد هزار درمان ندهم...

 منبع: روزنامه هفت صبح مورخ 1/8/90

بیداد

گروه شیدا و عارف

آهنگساز : پرویز مشکاتیان

خواننده : محمدرضا شجریان

     

      معرفی و نقد: بهراد توکلی

معرفی 33 آلبوم برتر پس از انقلاب (بیداد):

بهراد توکلی: آلبوم بیداد که اثر زنده یاد استاد پرویز مشکاتیان با صدای محمدرضا شجریان از جنبه های متعددی دارای اهمیت و قابل بررسی است این آلبوم در دو بخش تهیه شده که هر بخش دارای ویژگی ها و نکات قابل توجه ای است بخش اول در گوشه بیداد دستگاه همایون اثر پرویز مشکاتیان و بخش دوم ساز و اوازی در همایون است که با تار زنده یاد استاد غلامحسین بیکجه خانی و آواز محمدرضا شجریان اجرا شده است. آلبوم بیداد را می توان سرفصل جدیدی از فعالیت های استاد آواز ایران محمدرضا شجریان دانست در اینجا مناسب به نظر می رسد تا نگاهی به دوره های کاری این استاد یگانه و ویژگی های آوازخوانی او داشته باشیم تا هم در این بررسی و هم در بررسی های دیگر در شناخت جایگاه ارزنده هنری ایشان به کار آید. دوره اول حضور شجریان در عرصه موسیقی ایران را فاصله سالهای 1347 تا 1354 تشکیل می دهد که دوره فعالیت شجریان در رادیو تلوزیون ملی ایران است در این دوره شجریان به تلاش چشمگیری در درک و دریافت شیوه های اواز خوانی استادان معاصر نظیر بنان ، ادیب خوانساری ، ظلی و تاج اصفهانی پرداخته و از راهنمائی ها ی بهترین نوازندگان زمانه بهره مند می شود که از این میان می توان به استادان کسائی ، شهناز ، عبادی ، بهاری ، پایور و  دیگر اساتید اشاره کرد در این دوره سختکوشی و تلاش شجریان او را به چهره ای توانمند در موسیقی ایران بدل می سازد آشنائی او با استاد نورعلی خان برومند او را با ویژگی های اصیل موسیقی دوران قاجار بیشتر آشنا ساخته و زمینه همکاری بیشتر با استاد محمدرضا لطفی را نیز فراهم می آورد که دوره دوم فعالیت های هنری او را تشکیل می دهد این دوره که از فاصله سالهای 1354 تا 1360 ادامه دارد در کنار دوره همکاری های او با پرویز مشکاتیان (دوره سوم) نقطه اوج آواز خوانی شجریان است نگاه خلاق و دانش و تسلط لطفی بر موسیقی ایرانی سبب می شود تا یکی از درخشان ترین دوره های موسیقی ایران با همکاری این دو استاد ارزنده کشورمان شکل بگیرد در این دوران شجریان بیان شخصی خود در آواز را تثبیت می کند شیوه ای که از ان دوران تا کنون مورد تقلید اکثریت خوانندگان قرار گرفته تقلیدی که در کنار آثار مثبت ، عوارض منفی فابل توجه ای را هم به همراه داشته که از موضوع این نوشتار بیرون است در دوره سوم (فاصله سالهای 1362 تا 1367) او چند اثر جاودان را با پرویز مشکاتیان خلق می کند اثاری چون : آستان جانان ، بیداد ، نوا مرکب خوانی ، سر عشق و دستان که در کنار آثار مشترک با محمدرضا لطفی از جمله بهترین آثار دوران  های فعالیت او تا کنون محسوب می شوند دوره چهارم فعالیت شجریان از سال 1368 تا 1374 به همکاری با هنرمندان گروه آوا که خود ان را تاسیس کرد می گذرد دوره ای که به رغم استقبال سنتی جامعه از آثار شجریان به لحاظ هنری از دید بسیاری از صاحب نظران به نسبت کارهای قبلی او چندان مقبول نمی اقتد در سالهای 72 تا 76 دوره کنسرتهای مجدد او در خارج کشور با محمدرضا لطفی است که اثار درخشانی از جمله چشمه نوش و معمای هستی حاصل این دوره است دوره ششم (1380 تا 1385)کار شجریان با حسین علیزاده و کیهان کلهر است که علی رغم درایت و دانائی علیزاده به دلیل اختلاف شیوه هنرمندان به وحدت چشمگیری دست نمی یابد و دوره هفتم نیز دوران کار او با گروه شهناز است به بررسی فنی هر یک از این دوره ها به تناسب آثاری که مرور خواهیم کرد ، خواهیم پرداخت. اما همانگونه که ذکر شد دوره همکاری با مشکاتیان اوج پختگی و تسلط شجریان در آواز است با گذشت سالهای اولیه انقلاب و فروکش کردن تب هیجانات اجتماعی که هنر را نیز تحت تاثیر قرار داده بود ، موسیقی به بستر غیر سیاسی باز می گردد و محتوای اشعار انتخابی نیز به سنت خود باز می گردد اشعار حافظ شالوده آثار شجریان در این دوره را شکل می دهد. اما آنچه در بیداد بسیار به چشم می آید تسلط شجریان بر کرسی بندی گوشه ها ، مد گردی (رفتن به دستگاه های دیگر ) و تنوع ملودی و ریتم در آواز اوست عواملی که سبب شد تا تنوع چشمگیر حاصل شده ،  آواز های طولانی را ( نظیر بخش همایون این البوم با استاد بیکجه خانی ) نه تنها ملال انگیز نسازد بلکه بار دیگر آن را با ذائقه شنیداری جامعه آشتی دهد. تسلط و استادی شجریان در اجرای اواز و تحریر ها و ترکیب تحریرها با کرسی بندی های مختلف از جمله ویزگی هائی بود که در اعطای لقب استادی از سوی جامعه به او جای تردید باقی نگذاشت پذیرشی توسط هیچ ارگانی توصیه و اعطا نشده بود که بخواهد بازپس گرفته شود. قطعه ابتدائی آلبوم بیداد فرمی پیوسته و دو بخشی دارد فرمی که مشکاتیان آن را در بیداد معرفی نمود و در دستان و افق مهر تثبیت کرد فرمی که ابتدا با ریتمی سنگین آغاز می شود و با بخشی پرتحرک و بعضا چهارمضراب گونه به پایان می رسد تنوع ریتم و حالت سوال و جوابی میان سازها در رجیسترهای مختلف و نیز استفاده از پاساز های پرتحرک (با توجه ویژگی های ساز سنتور) از نکات برجسته و مهم آهنگسازی مشکاتیان به شمار می رود مشکاتیان در تصنیف سازی نیز سرامد بود شعر را خوب می شناخت و علاوه بر تلفیق کلام با موسیقی در تلفیق معنی شعر با فراز و فرود های ملودی نیز تسلطی بی مانند داشت به این نکات برجسته در معرفی دیگر آثار استاد فقید بیشتر خواهیم پرداخت آواز بیداد از گوشه بیداد آغاز و از بیات راجه و گوشه اوج به شور می رود و پس از اجرای قرچه به گونه ای استادانه با فرود در شوشتری به همایون باز می گردد اینگونه برخورد با روند سنتی حرکت گوشه ها متعارض بود اما به گونه ای استادانه ترکیب بندی شده که نافی هیچ یک از اصلت های موسیقی ایران نبوده است در پایان جا دارد به تار پراحساس و شفاف مرحوم استاد بیکجه خانی نیز اشاره کرد که زینت بخش این البوم جاودان است سخن از بیداد بسیار است و در این نوشتار کوتاه نمی توان به تمام ویزگی های این اثر جاودان حتی نگاهی کوتاه داشت نوشتار را به یاد ان دوران طلائی موسیقی ایرانی با بیتی از حافظ که آواز ماندگار شجریان  در آلبوم بیداد  را نیز زینت بخش خود ساخته به پایان می بریم که :
زهره سازی خوش نمی سازد مگر عودش بسوخت         کس ندارد ذوق مستی میگساران را چه شد

منبع: روزنامه هفت صبح مورخ 24/7/90

نی نوا

برای نی و ارکستر زهی

آهنگساز حسین علیزاده

                      معرفی و نقد: بهراد توکلی

معرفی 33 آلبوم برتر پس از انقلاب (نی نوا)

بهراد توکلی: نی نوا (نوای نی) ساخته حسین علیزاده بدون شک ماندگارترین اثر بی کلام در تاریخ موسیقی ایران است . این جمله اگر چه در نگاه اول ، ممکن است ادعائی بزرگ تلقی شود ، اما کافی ست به سالهای تب آلود دهه 60 شمسی بازگردیم تا عمق تاثیر فراگیر آن را در توده های اجتماعی به راحتی مشاهده کنیم . نفوذ نی نوا در اقشار مختلف مردم از بخش الیت جامعه تا طبقات متوسط و حتی طبقه های ساده پیشه وری به حدی بود که به مانند سایر این قبیل آثار حتی از نام خالق خود نیز پیشی گرفت! اکثر مردم آن را از رادیو و تلوزیون به هر مناسبتی (از تیتراژ برنامه رادیوئی قصه صبح جمعه گرفته تا سوگواری های مذهبی و ملی) می شنیدند و در خاطر حفظ می کردند بی آن که بدانند چه کسی آن را آفریده ! در اینجا قبل از پرداختن به اثر به همین نقش رسانه ملی اشاره ای کوتاه می کنیم این اشاره از آن جا ضروری به نظر می رسد که اقدام های این نهاد رسانه ای در سی سال پس از انقلاب خصوصا در دهه 60 که موضوع معرفی آلبوم های این سلسله نوشتار بوده حتی در جهت گیری های نهادهای نظارتی و نیز هنرمندان نقش داشته است. در یک کلام صدا و سیمای جمهوری اسلامی از بدو تاسیس متاسفانه هیچ گاه به حقوق هنرمندان حوزه موسیقی وقعی نگذاشته و نمی گذارد. بدین معنا که آثار منتشره هنرمندان که توسط ناشران خصوصی به بازار می آید ، به سادگی هرچه تمام تر از رادیو و تلوزیون پخش می شود .و  در توجیه این اقدام خود آن را لطفی به هنرمندان می داند و منتی بر ایشان که آثارشان را مطرح می کند با چنین اندیشه ای دیگر  پرداخت حقوق هنرمند که معنائی ندارد به کنار ، اجازه و یا حتی آطلاع دادن به هنرمند هم پیش کش ! سالهای اولیه پس از انقلاب حتی ملاک مجاز بودن موسیقی نیز پخش از صدا و سیما بود طوری که حتی موسیقی سریال معروف هزاردستان علی حاتمی را که زنده یاد مرتضی حنانه ساخته بود را حذف کردند زنده یاد حاتمی به ناچار مجبور شد برای اجازه یافتن پخش اثر خود از تلوزیون موسیقی آلبوم های بیداد و بی قرار (اثر مشکاتیان و جلیل عندلیبی ) را جایگزین موسیقی ای کند که هنوز پروسه مجوزی آن روزگار را نگذرانده بود! بعدها هم که وزارت ارشاد به طور جدی تری متولی صدور مجوز نشر برای آثار موسیقائی شد این رویه استفاده بی رویه از آثار هنرمندان در صدا و سیما باقی ماند و این روند تا به امروز هم ادامه دارد . در کنار این داستان تلخ، سنت  تاسف بار تری نیز در این رسانه رواج یافت که همانا استفاده ابزاری از آثار هنرمندان برای مقاصدی بود که در بسیاری از موارد با انگیزه های خالق اثر در تعارض جدی قرار داشت در پاره ای موارد این تعارض چنان جدی بود که هنرمندان برای به تاراج نرفتن حداقل مالکیت معنوی  بارها مجبور به موضع گیری شدند . در مورد آلبوم مورد بحث نیز چنین بود علیزاده بارها مجبور شد تا در گفتگو های مستقل و حتی بروشور آلبوم (که سالها بعد منتشر شد) توضیح دهد که ذهنیت ایجاد شده در باره نام آلبوم و انگیزه ساخت آن تا چه حد با واقعیت فاصله دارد (شایع شده بود که نام اثر "نینوا" و به نیت شهدای کربلا ساخته شده است)

ارتباط گسترده نی نوا با اقشار گوناگون اجتماع تا امروز نیز پا برجای مانده و بر آن نقش نوستالژیک آن سالها نیز افزوده شده است و چنین مدعائی که آن را ماندگارترین اثر بی کلام موسیقائی تاریخ موسیقی ایران بنامیم چندان دور از ذهن به نظر نمی رسد. این توفیق آنجا برجسته تر می نماید که در جامعه ای محقق شده است که در طی سالها و شاید قرون متمادی موسیقی آن اصطلاحا "خواننده سالار" بوده است فعالیت های علیزاده در دهه شصت و هفتاد به گونه ای بود که نقش خواننده را در حد یک ساز در گروه یا ارکستر مطرح می ساخت و نه بیشتر و این حرکت خلاف جهت بخشی از سنت موسیقائی سبب شد تا ذائقه شنیداری جامعه تحت تاثیر قرار گرفته و موسیقی مستقل از خواننده بتواند نقش و جایگاه خود را تا حدی تعیین و تبیین نماید. نی نوا به لحاظ بافت و ساختار نیز دارای نکات مهم و برجسته فراوانی است که در اینجا به برخی از مهمترین انها اشاره می کنیم . اثر نی نوا در پنج بخش برای ارکستر زهی (سازهای غربی) و ساز نی ساخته شده است بافت ابداعی اثر که به صورت کنسرتو (به لحاظ ساختار)برای ارکستر و یک ساز ایرانی شکل گرفته در نوع خود تا قبل از این اثر بی نظیر است . تفکر اهنگساز در تنظیم ارکستر برای اجرای دستگاه نوا که یکی از مهمترین ویژگی های آن وجود ربع پرده در پیش دانگ نوا است نیز بسیار درخشان است علیزاده به گونه ای هوشمند ارکستر را بصورت پائین رونده (خلاف روند ابتدائی درآمد نوا در ردیف) از دانگ دوم نوا آغاز کرده و در طول اثر نیز اجرای ضروری و مهم پیش دانگ را تنها به ساز  نی  سپرده است تا مجبور به تامپره کردن فواصل (تبدیل ربع پرده به نیم پرده ) نشود این نگاه سرشار از آگاهی و خلاقیت علیزاده از عوامل بسیار مهمی است که در نیل به وحدت اثر با فضای ایرانی دستگاه نوا بسیار موثر بوده است . از عوامل دیگر نیل به چنین بافت منسجم ، متنوع و در عین حال با اصالتی روند توالی گوشه ها در نوا ست و خلاقیتی که اهنگساز در گسترش ریتمیک این گوشه ها به نمایش گذاشته است اثر به ترتیب بر گوشه های درآمد ، نغمه ، جامه دران و نهفت استوار می شود که خلاقیت درخشانی در بسط ریتمیک آنها دیده می شود خصوصا واریاسیون ریتمیکی که علیزاده در اجرای گوشه نغمه ارائه کرده است واقعا بی نظیر است اما تفکر خلاق علیزاده در آهنگسازی این اثر به اینجا ختم نمی شود به نظر من شاهکار علیزاده در لایه زیرین اثر قابل مشاهده است در هارمونی و بستر ارکسترالی که برای ساز نی تعبیه شده است علیزاده بسیار هوشمند دانسته که در نوشتن هارمونی برای اثر (چه هارمونی زوج و چه فرد) از چه درجات و چه  آکوردهائی استفاده کند که حتی نت های محدوده بالائی اکورد از گستره مدال هر گوشه فراتر نرود و نیز ملودی های گوشه های مدار فرعی نوا (مانند نیشابورک) را در بافت ارکسترال با نگاهی کنترپوانتیک به گونه ای گنجانده است که از ارکستر زهی نه تنها عامل به همر ریختن بافت و فضای اثر نشده بلکه تنوع و تکثری با المان های وحدت بخش را بوجود اورده که واقعا اثر را به یک شاهکار هنری بدل ساخته است. در مودر نی نوا سخن بسیار است و بحث های فنی تری را می طلبد که ظرائف این اثر جاودانه را بیشتر شکافته و عنوان کنیم اما هم مجال کوتاه است و هم قصد بر آن نیست که در این سلسله نوشتار ها به آنالیز فنی و دقیق آثار پرداخته شود اما مستقل از هر شرحی نی نوا در موسیقی ایران به عنوان اثری جاودان و غرور آفرین ماندگار مانده و می ماند.

منبع: روزنامه هفت صبح  مورخ90.7.17